Kleurenblindheid is helemaal geen vorm van blindheid, maar een tekortkoming in de manier waarop je kleur ziet. Met dit visietekort, heb je moeite om bepaalde kleuren te onderscheiden, zoals blauw en geel of rood en groen. Kleurenblindheid (of, beter gezegd, kleurzienstekort) is een overgeërfde aandoening die mannen vaker treft dan vrouwen.
Rood-groene kleurdeficiëntie is de meest voorkomende vorm van kleurenblindheid. Veel zeldzamer kan een persoon een eigenschap erven die het vermogen vermindert om blauwe en gele tinten te zien. Deze blauw-gele kleurdeficiëntie is meestal van invloed op mannen en vrouwen.
Kleurblindheidssymptomen en -tekenen
Heeft u moeite om te vertellen of kleuren blauw en geel zijn, of rood en groen? Weten anderen je soms dat de kleur die je denkt te zien verkeerd is? In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is het zeldzaam voor een kleurenblinde persoon om alleen in grijstinten te zien.
De meeste mensen die als “kleurenblind” worden beschouwd, kunnen kleuren zien, maar bepaalde kleuren lijken vervaagd en kunnen gemakkelijk worden verward met andere kleuren, afhankelijk van het type kleurengezichtstekort dat ze hebben.
Als je problemen hebt met het kleurenzien als je normaal een volledig kleurbereik hebt kunnen zien, moet je absoluut naar je dokter gaan. Plotseling of geleidelijk verlies van kleurvisie kan duiden op een aantal onderliggende gezondheidsproblemen, zoals staar.
Wat veroorzaakt kleurenblindheid?
Kleurenblindheid treedt op wanneer lichtgevoelige cellen in het netvlies niet goed reageren op variaties in golflengten van licht waardoor mensen een reeks kleuren kunnen zien.
Fotoreceptoren in het netvlies worden staafjes en kegeltjes genoemd. Hengels zijn er in overvloed (er zijn ongeveer 100 miljoen staven in het menselijke netvlies) en ze zijn gevoeliger voor licht, maar staafjes zijn niet in staat om kleur waar te nemen.
De 6 tot 7 miljoen kegeltjes in het menselijk netvlies zijn verantwoordelijk voor het kleurenzien en deze fotoreceptoren zijn geconcentreerd in de centrale zone van het netvlies, de macula.
Het midden van de macula wordt de fovea genoemd, en dit kleine gebied (met een diameter van 0,3 mm) bevat de hoogste concentratie kegels in het netvlies en is verantwoordelijk voor onze meest acute kleurenvisie.
Overerfde vormen van kleurenblindheid hebben vaak te maken met tekortkomingen in bepaalde soorten kegeltjes of ronduit afwezigheid van deze kegeltjes.
Naast verschillen in genetische make-up, omvatten andere oorzaken van kleurziende defecten of verlies:
- Ziekte van Parkinson (PD). Omdat de ziekte van Parkinson een neurologische aandoening is, kunnen lichtgevoelige zenuwcellen in het netvlies waar zichtverwerking plaatsvindt, worden beschadigd en niet goed kunnen functioneren.
- Staar. Vertroebeling van de natuurlijke lens van het oog die optreedt bij cataract kan het zicht van de kleur “uitwassen”, waardoor het veel minder helder wordt. Gelukkig kan staaroperatie een helder kleurzicht herstellen wanneer de troebele natuurlijke lens wordt verwijderd en vervangen door een kunstmatige intraoculaire lens.
- Tiagabine voor epilepsie. Van een anti-epilepticum dat bekend staat als tiagabine is aangetoond dat het de kleurweergave vermindert bij ongeveer 41 procent van degenen die het medicijn innemen, hoewel de effecten niet permanent blijken te zijn.
- Leber’s erfelijke optische neuropathie (LHON). Met name overwegend bij mannen kan dit type erfelijke optische neuropathie zelfs dragers beïnvloeden die geen andere symptomen hebben, maar wel een zekere mate van kleurenblindheid hebben. Roodgroene kleurziende defecten worden met name opgemerkt bij deze aandoening.
- Kallman-syndroom. Deze overgeërfde aandoening omvat het falen van de hypofyse, wat kan leiden tot onvolledige of ongewone gendergerelateerde ontwikkeling zoals van geslachtsorganen. Kleurenblindheid kan een symptoom van deze aandoening zijn.
Kleurenblindheid kan ook optreden wanneer verouderingsprocessen de retinale cellen beschadigen. Een verwonding of beschadiging van delen van de hersenen waar de beeldverwerking plaatsvindt, kan ook kleurenzienstoornissen veroorzaken.
Kleurenblindheid Behandeling en strategieën
Gentherapie heeft kleurenblindheid bij apen genezen, blijkt uit studieresultaten die in september 2009 zijn aangekondigd door onderzoekers van de University of Washington en University of Florida.
Hoewel vroege bevindingen veelbelovend lijken, zou gentherapie pas voor de mens in overweging worden genomen als is aangetoond dat behandelingen veilig zijn.
Ondertussen is er geen remedie voor kleurenblindheid. Maar sommige coping-strategieën kunnen u helpen beter te functioneren in een op kleuren georiënteerde wereld.
De meeste mensen kunnen zich zonder al te veel moeite aanpassen aan tekortkomingen in kleurenzien. Maar sommige beroepen, zoals grafisch ontwerp en beroepen waarvoor verschillende kleuren elektrische bedrading moeten worden gebruikt, zijn afhankelijk van nauwkeurige kleurperceptie.
Als u vroeg in het leven een kleurdeficiëntie constateert, kunt u mogelijk compenseren door te trainen voor een van de vele carrières die niet zo afhankelijk zijn van het vermogen om in een volledig kleurengamma te zien.
Vroegtijdig diagnosticeren van een tekort aan kleurenzien kan ook leerproblemen in de schooltijd voorkomen, vooral omdat veel leermateriaal sterk afhankelijk is van kleurperceptie. Als uw kind een kleurtekort heeft, moet u er met zijn of haar leraren over praten, zodat zij hun lessen en presentaties hierop kunnen afstemmen.
Lenzen voor kleurenblindheid
Sommige mensen gebruiken speciale lenzen om de kleurperceptie te verbeteren. Dit zijn filters die beschikbaar zijn in de vorm van een contactlens of lenzenvloeistof . Dit soort lenzen is verkrijgbaar bij een beperkt aantal oogzorgmedewerkers in de Verenigde Staten en andere landen.
Als uw gewone oogarts niet met dit soort lenzen omgaat, vraag dan om een verwijzing zodat u iemand kunt zoeken die u mogelijk kan helpen.
Je kunt ook manieren leren om je onvermogen om bepaalde kleuren te kiezen te omzeilen. U kunt bijvoorbeeld uw kleding organiseren en labelen om kleurconflicten te voorkomen. (Vraag vrienden of familieleden om te helpen!)
En misschien herinnert u zich items bij hun bestelling in plaats van hun kleur. Een voorbeeld is om te herkennen dat het rode lampje bovenaan het verkeerssignaal staat en groen onderaan.
Nieuwe apps voor Android- en Apple-apparaten kunnen ook helpen bij kleurdetectie. Zie onze pagina met apps voor voorbeelden.
Zorg ervoor dat u uw oogarts voor extra advies raadpleegt als u problemen hebt om kleuren te onderscheiden of als u deze moeilijkheid bij uw kind hebt opgemerkt.
Moeders hebben een XX-paar chromosomen die genetisch materiaal dragen, en vaders hebben een XY-koppeling van chromosomen. Een moeder en vader dragen elk chromosomen bij die het geslacht van hun baby bepalen. Wanneer X-chromosomen paren met een andere X, ben je een vrouw. En wanneer de X paren met de Y, ben je een man.
Als u een veel voorkomende vorm van kleurenblindheid heeft die wordt veroorzaakt door een X-gebonden recessief gen, moet uw moeder drager zijn van het gen of zelf een kleurtekort hebben.
Vaders met deze geërfde vorm van rood-groene kleurenblindheid geven het X-gebonden gen door aan hun dochters, maar niet aan hun zonen, omdat een zoon geen X-gebonden genetisch materiaal van zijn vader kan ontvangen.
Een dochter die het kleurdeficiënte gen van haar vader erft, is slechts drager, tenzij haar moeder ook het kleurdeficiënte gen heeft. Als een dochter de X-gelinkte eigenschap van zowel haar vader als haar moeder erft, is ze zowel kleurenblind als drager.
Telkens wanneer een moeder deze X-gebonden eigenschap doorgeeft aan haar zoon, zal hij de tekortkoming van de kleurenzien erven en moeite hebben met het onderscheiden van rood en groen. Nogmaals, een dochter kan een drager zijn, maar zal deze vorm van kleurenblindheid zelf alleen hebben als zowel haar vader als haar moeder het X-gekoppelde gen doorgeven. Dit is de reden waarom meer mannen dan vrouwen kleurenblind zijn.